Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenmiş vergi suçlarından olan “hesap ve Muhasebe Hilesi Yapma” suçunun yaptırımı on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Madde metninde açıkça belirtildiği üzere, hesap ve muhasebe hilesi yapılan defterlerin kanunen tutulması ve ibrazı zorunlu belgeler olması gerekmektedir. Bu haliyle kanunen tutulması ve ibrazı zorunlu olmayan belgelerde gerçekleşecek işlemler sonucu hesap ve muhasebe hilesi yapma suçu gerçekleşmeyecektir. Kanunen tutulması gerekli defter ve belgelerin hangi usûl ve esaslar dahilinde tutulacağı ise Vergi Usul Kanununun 171-226. maddelerinde düzenlenmiştir.
Suçun gerçekleşmesi için ilk şart, ilgili döneme ait defterlerin varlığının noter tasdik kayırları ve diğer suretlerle sabit olmasıdır. Anlaşıldığı üzere, varlığı resmi kayırlarla sabit olmayan defterler üzerinde yapılacak bir kısım işlemler neticesinde hesap ve muhasebe hilesi yapıldığı iddia olunamayacak ve vergi kaçakçılığı suçu işlendiği iddiası ile ceza davası açılamayacaktır.
Ayrıca varlıkları sabit defter ve kayıtlarda tespit edilen hesap ve muhasebe hilesi suçlaması ile ceza davası açılması için vergi ziyaı’na sebebiyet verilmiş olması aranmaz.
Bu noktada önemli bir hususta, muhasebe hilesi ile muhasebe hatası arasındaki farkın iyi tahlil edilmesi gerektiğidir. Zira muhasebe hatası sonucu ortaya çıkmış bir vergi ziyaı sebebiyle, muhasebe hilesi yapılmış olduğu iddiasıyla ceza davası açılabilmekte ve mağduriyetler yaşanmaktadır.
İlgili madde metninde hesap ve muhasebe hilesinden neyin kastedildiği açıkça yazmamakta, kanun metninde bir kesinlik bulunmadığı için mükellef ve meslek mensuplarının mağduriyet yaşamamak adına bir vergi avukatından bilgi alması faydalarına olacaktır.
Muhasebe hilesinin, hatadan ayırt edilmesi noktasında özellikle yapılan işlemin üçüncü kişilerce kolaylıkla anlaşılamayacak durumda olması ve uzmanlık bilgisi gerektiren bir araştırma inceleme gerektirmesi, hilenin hatadan ayrılmasında en sık kullanılan yöntemdir.
Hesap ve muhasebe hilesi yapma suçunda, suç tarihi hileye konu işlemin kayıt altına alındığı tarih olacaktır. Ancak birden fazla hileli işlem varsa son işlem tarihi esas alınacaktır.
Açıkladığımız suç ile ilgili olarak bir mağduriyet yaşanmaması adına, konusunda uzman bir vergi avukatı aracılığı ile hak aranması mükelleflerin lehine olacaktır.
İletişim:
Av. Murat OBAY (LL.M.)
Vergi Hukuku Bilim Uzmanı