Gelir, kurumlar, katma değer vergisi, gider vergileri gibi beyanname usulü uygulanan vergilerde her işlemin bir vesikaya (belgeye) dayanması zorunludur. Sayılan tüm vergilerde beyan usulü vergilendirmenin esas olmasından dolayı, tarhiyata esas tüm kazancın bir belgeye dayanması gerekmektedir. Diğer taraftan belgeler denetimlerde de önem teşkil etmektedir. Özellikle mükellefin kendisini savunabilmesi ve haklarını koruyabilmesi için de belgelerin önemi açıktır.
Vergi Usul Kanunu’nun fatura kullanımını zorunu kılmasının sebebi ise, mükellefin ve mükellef ile ilişkide bulunan diğer kişilerin vergisel durumlarını kontrol altında tutabilmektir. Fatura, mükelleflerin tuttukları defterlerinde geçerli olmasını imkânlı kılmaktadır.
İKİNCİ KISIM Defter Tutma
BİRİNCİ BÖLÜM Genel Esaslar
(VUK M. 171) Maksat: Mükellefler bu kanuna göre tutacakları defterleri vergi uygulaması bakımından aşağıdaki maksatları sağlıyacak şekilde tutarlar:
1. Mükellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tesbit etmek;
2. Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tesbit etmek;
3. Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek;
4. Mükellefin vergi karsışındaki durumunu hesap üzerinden kontrol etmek ve incelemek;
5. (Değişik: 30/12/1980-2365/23 md.) Mükellefin hesap ve kayıtlarının yardımıyla üçüncü şahısların vergi karşısındaki durumlarını (emanet mahiyetindeki değerler dahil) kontrol etmek ve incelemek.
Fatura kullanımı, idarenin vergi salma yetkisinin dolaylı olarak geçersiz olmasını ortadan kaldırmaktadır. Faturaların gerçek bir ilişkiye dayanmaması hali ise, idarenin kamu yararını sağlamak amacıyla salmış olduğu vergilerin takibini ortadan kaldırdığı için suç olarak tanımlanmıştır. İşte vergi ceza hukukunda ortaya çıkan, uygulamada Vergi Usul Kanununa Muhalefet (VUK Muhalefet) Suçu olarak tanımlanan böyle bir durumla karşılaşılması halinde, bir vergi hukuku avukatı eliyle hukuki değerlendirme yapılması mükellefin hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile karşılaşması riskine karşı, etkili savunma yapılmasına imkân tanıyacaktır.
Ticari bir ilişki ile değil de, tüketiciye gerçekleştirilen satışlarda ise fatura tespit amacı taşımaktadır. Satılan malın tüketiciye gerçekten satılıp satılmadığının belgelendirilmesidir.
Av. Murat OBAY (LL.M.)
Vergi Hukuku Bilim Uzmanı